Ruud belt: “Komende zaterdag moeten we bespreken hoe we het doen met het kerstdiner. Het lijkt ons het handigst om weer te gourmetten op eerste kerstdag. De rest bespreken we zaterdag wel.”. Nadat Diana de telefoon heeft neergelegd zit ze met een beklemd gevoel. Zo gaat het altijd. Ruud deelt mee wat het wordt en Diana en Theo kunnen zich er naar schikken. Waarschijnlijk heeft hij met haar schoonmoeder al afspraken gemaakt. Als die akkoord is, wordt het moeilijker om de situatie nog bij te sturen. Diana en Theo hebben zelf geen kinderen. Ze houden niet van gourmet. Een goed glas wijn komt minder tot zijn recht als is opgewarmd naast de pannetjes en er vetspetters in drijven. Diana overweegt in de familie-app een bericht te plaatsen, maar ze twijfelt hoe ze moet beginnen…
Politieke sensitiviteit is niet alleen nodig in Den Haag, in het gemeentehuis of aan de vergadertafel. Zelfs in de donkere dagen voor kerst, komt de competentie goed van pas! Een beetje politieke sensitiviteit of omgevingssensitiviteit, helpt om soepeler met anderen te kunnen samenwerken en om gemakkelijker je doelen te bereiken. Het is daarbij belangrijk dat je oog hebt voor drie dingen: het proces waarin je met elkaar zit, de belangen en de machtsverhoudingen. Wie dat beheerst, heeft kans op een beter kerstdiner.
Familieberaad – het proces
Bij het proces gaat het erom dat je het speelveld en de spelregels goed moet kennen. Wanneer wordt er over welk onderwerp besloten? Hoe kun je je eigen punten inbrengen en hoe gaat het overleg? Voor officiële vergaderingen liggen veel van dit soort procedurele kwesties vast in statuten of huishoudelijke regelementen. Voor het kerstdiner bestaan die niet. Toch gelden ook daar vaak ongeschreven regels en het helpt als je daarvan op de hoogte bent.
Worden datum, plaats en menu al voor of pas na pakjesavond vastgesteld? Gaat dat in een open gesprek waar iedereen bij is of doet een bepaald familielid via e-mail een voorstel waar de rest op aanhaakt? Als jij zou willen dat het dit jaar op een andere manier gaat dan de jaren ervoor, op welk moment zou je dat dan het beste kunnen voorleggen? Als je vooraf over deze vragen nadenkt, kun je bedenken hoe en wanneer je in actie moet komen als je dit jaar kalkoen op tafel wilt.
Cola of water – de belangen
Behalve het proces, moet je ook de betrokkenen en hun belangen kennen. Wie zijn de spelers en wat willen ze? Als je dat in beeld hebt is het makkelijker om naar oplossingen te zoeken. Je kunt rekening houden met de anderen en mogelijk valt er wat uit te ruilen om tot een compromis te komen.
Wie schuiven er dit jaar aan bij het kerstdiner? Het kan uitmaken of oom Edward met zijn zoutloos dieet er wel of niet bij is. Verder heeft Roos sinds kort een vriend die vegetarisch is. Zij zegt zelf dat ze niet van gourmet houdt. Is dat echt zo of behartigt zij hier het belang van haar nieuwe vlam? Hoe doen de neefjes en nichtjes dit keer mee? Krijgen ze lekker cola of gezond water? Misschien eerst een glaasje van het een en dan een glaasje van het ander.
Pater familias – de macht
Als je het proces en de betrokkenen in kaart hebt, gaat het nog om de vraag wat de machtsverhoudingen zijn. Is “de baas” ook echt de baas? Machtsverhoudingen kunnen permanent aan verandering onderhevig zijn. Bovendien kan het per onderwerp verschillen wie de uiteindelijke zeggenschap heeft. Het gaat dus ook om de vraag waar de macht op is gebaseerd en wie er behalve de machthebber(s) nog meer invloedrijk zijn. Dit inzicht is nodig om te weten wie je wanneer, waarvoor moet benaderen.
De grootste mond in de familie heeft niet altijd de meeste zeggenschap. Maar wie dan wel? Is het de vader die de oudste is? Of zijn de rollen zo traditioneel dat moeder thuis de dienst uitmaakt? Hoe zit het als de oudste dochter dreigt om niet te komen als er dit jaar weer “rollade op grootmoeders wijze” wordt geserveerd? Schikt iedereen zich dan en heeft zij de macht om het menu te beïnvloeden of wordt haar geluid genegeerd? Wie bepaalt het en wie overlegt met wie als het een beetje spannend wordt? Weet wie je moet appen als het nodig is!
Bon appetit!
Wie politiek sensitief te werk gaat, bereikt meer. In een zakelijke context boek je gemakkelijker resultaat, maar in privésituaties helpt politieke sensitiviteit net zo goed. Inzicht in proces, belangen en macht zijn belangrijke elementen om je richting te bepalen. Voor nu hoop ik dat jouw politieke sensitiviteit je op geweldige wijze door de feestdagen heen helpt. Bon appetit!